خط ریلی شیراز – بوشهر در اولویت؛ شیراز – بندر عباس شاید وقتی دیگر

به گزارش مجله ساختمان به نقل از مهر، پروژه خط ریلی شیراز – بندرعباس، طرحی بلندپروازانه در جنوب ایران، با چالش‌های جدی روبروست و در وضعیت تعلیق به سر می‌برد. این پروژه که تصویب آن به دولت دهم بازمی‌گردد و در تیرماه ۱۳۹۰ کلنگ‌زنی شد، با وعده تکمیل ظرف ۳۶ ماه، حالا پس از گذشت بیش از یک دهه، همچنان ناتمام مانده است. هدف اصلی از راه‌اندازی این خط ریلی، اتصال مرکز استان فارس به بندر استراتژیک بندرعباس و ارتقاء زیرساخت‌های حمل و نقل در جنوب کشور بود. اما این طرح با موانع متعددی دست و پنجه نرم کرده است.

مشکلات مالی و کمبود سرمایه‌گذار از جمله مهم‌ترین موانع پیش روی این پروژه بوده‌اند. قرارداد اولیه با گروهی از سرمایه‌گذاران خصوصی منعقد شد، اما عدم تعهدات قانونی و مالی از سوی سرمایه‌گذاران، به توقف کامل عملیات اجرایی منجر شده است. این ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری خصوصی، پروژه را در شرایط بلاتکلیفی قرار داده و عملاً آن را از اولویت‌های اصلی دولت خارج کرده است. به گفته مسئولان، در حال حاضر هیچ برنامه عملیاتی برای سرمایه‌گذاری مستقیم دولتی در این پروژه تعریف نشده است.

علاوه بر مشکلات مالی، موانع حقوقی و پیگیری‌های قضایی مرتبط با پیمانکار نیز به طولانی‌تر شدن روند اجرا و به تعویق افتادن پروژه کمک شایانی کرده است. این مشکلات حقوقی، پیچیدگی‌های اجرایی را افزایش داده و عملاً پروژه را در وضعیت رکود کامل قرار داده است. به نظر می‌رسد عدم شفافیت در قراردادهای اولیه و عدم رعایت تعهدات از سوی طرفین، نقش قابل توجهی در بروز این مشکلات داشته است.

با توجه به این شرایط، اولویت دولت در حال حاضر بر روی پروژه‌های دیگری در حوزه توسعه ریلی متمرکز شده است. به گفته جعفر قادری، نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی، پروژه‌های خط ریلی شیراز – بوشهر و شیراز – گل‌گهر در حال حاضر در اولویت قرار دارند. آقای قادری در مصاحبه با مجله ساختمان، ضمن تأیید وضعیت بحرانی پروژه خط ریلی شیراز – بندرعباس، بر تمرکز بر تکمیل خط ریلی شیراز – بوشهر و سپس شیراز – گل‌گهر تأکید کرد. وی افزود: «هرچند خط ریلی شیراز – بندرعباس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که بندرعباس یکی از بنادر کلیدی و راهبردی کشور محسوب می‌شود و اتصال ریلی شیراز به این بندر می‌تواند در ترانزیت کالا و رونق اقتصادی نقش مهمی ایفا کند، اما بر اساس ارزیابی‌ها، اولویت با اتمام خط ریلی شیراز – بوشهر و سپس شیراز – گل‌گهر است و به همین دلیل خط ریلی شیراز – بندرعباس در مراحل بعدی قرار گرفته است.»

این تصمیم نشان از تغییر اولویت‌ها در سیاست‌های توسعه زیرساخت‌های ریلی کشور دارد. احتمالاً محدودیت‌های بودجه‌ای و نیاز به تمرکز منابع بر پروژه‌های با بازده سریع‌تر و یا اهمیت استراتژیک بالاتر، در این اولویت‌بندی نقش داشته است. پروژه شیراز-گل‌گهر به عنوان بخشی از خط ریلی شرق به غرب کشور، می‌تواند زمینه را برای اجرای خط ریلی شیراز – اهواز فراهم کند و شیراز را در کریدور شرقی-غربی کشور قرار دهد. اما در این میان، سرنوشت پروژه شیراز – بندرعباس در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و احتمال تأخیر بیشتر یا حتی لغو کامل آن وجود دارد.

عدم تکمیل این خط ریلی می‌تواند پیامدهای اقتصادی منفی قابل توجهی برای استان فارس و جنوب کشور به همراه داشته باشد. کاهش راندمان حمل و نقل کالا، افزایش هزینه‌های حمل و نقل و از دست رفتن فرصت‌های ترانزیتی از جمله این پیامدها هستند. لازم به ذکر است که برای حل این مشکل، نیاز به یک برنامه‌ریزی جامع و دقیق با مشارکت بخش خصوصی و دولتی، همراه با شفاف‌سازی در قراردادها و تخصیص بودجه کافی است. در غیر این صورت، این پروژه مهم به یک طرح نیمه‌تمام و ناکارآمد تبدیل خواهد شد و منابع ملی بدون بازده قابل قبولی هزینه خواهند شد. این امر می‌تواند موجب اتلاف سرمایه و فرصت‌های اقتصادی و همچنین بی‌اعتمادی به سرمایه‌گذاران در پروژه‌های زیرساختی شود.

منبع: مهر